Als alternatief voor een (beperkte) gemeenschap van goederen kunnen echtgenoten in hun huwelijkse voorwaarden een finaal verrekenbeding overeenkomen.
De werking van een finaal verrekenbeding
Tijdens het huwelijk blijven de vermogens van beide echtgenoten privévermogen (koude uitsluiting), maar aan het einde van het huwelijk wordt verrekend alsof sprake is van een (algehele) gemeenschap van goederen (50-50). Hierbij verkrijgt de minst vermogende echtgenoot een geldvordering op de andere echtgenoot, zodat na de verrekening ieders vermogen gelijk is aan de helft van het totale vermogen.
Er zijn vele varianten denkbaar. Zo kan bij overlijden het volledige vermogen worden verrekend en bij echtscheiding niet of slechts een beperkt deel door vermogensbestanddelen van de verrekening uit te sluiten. Bijvoorbeeld verkrijgingen uit een erfenis of schenking of ondernemingsvermogen. Ook kan de omvang van het te verrekenen bedrag worden beperkt tot een bepaald maximum.
Verschil met een gemeenschap van goederen
Bij een finaal verrekenbeding wordt het vermogen niet gemeenschappelijk, maar vindt slechts een waarde verrekening plaats. Er ontstaat dus geen aanspraak op de achterliggende goederen van de andere echtgenoot, zodat vermogen vrij van overdrachtsbelasting (onroerend goed) of inkomstenbelasting (aanmerkelijk belangaandelen) kan worden verdeeld.
Voordelen van een finaal verrekenbeding
De uitvoering van een verplicht wederkerig verrekenbeding is vrij van schenk- en erfbelastingOp grond van de Successiewet is erfbelasting verschuldigd over alles..., ook bij een ongelijke verrekening (bijvoorbeeld 70-30). Hierbij geldt als voorwaarde dat de meest vermogende echtgenoot gerechtigd blijft tot minimaal de helft en maximaal het deel van het vermogen dat hij voor de verrekening had. Dit biedt mogelijkheden om een deel van het vermogen (onbelast) over te hevelen, ook bij een echtscheiding. Verplicht wederkerig houdt in dat verrekening moet plaatsvinden, ongeacht welke echtgenoot als eerste overlijdt.
Bij echtgenoten met kinderen zorgt een finaal verrekenbeding voor een gespreide vererving van het totale vermogen naar de volgende generatie. In combinatie met een goed testament kan – over twee nalatenschappen bezien – erfbelasting worden bespaard. Ook als de minst vermogende echtgenoot als eerste overlijdt.
Ongehuwden kunnen in een samenlevingscontract ook een finaal verrekenbeding overeenkomen.