Normaal gesproken geldt het uitgangspunt: “eens gegeven, blijft gegeven”. De wet biedt echter de mogelijkheid om een schenking herroepelijk te maken. Dit betekent dat een schenking op een later moment kan worden teruggedraaid. Herroepen is vaak niet beoogd, maar biedt de schenker wel de mogelijkheid het geschonken vermogen in onvoorziene omstandigheden terug te halen, bijvoorbeeld indien de begiftigde het geld niet op juiste wijze besteedt of het geld nodig is voor de eigen verzorging.
In hoeverre het geschonken vermogen daadwerkelijk is terug te halen, zal mede afhangen van de schenkingsvorm. Bij een schuldigerkenning zal dit bijvoorbeeld makkelijker gaan dan bij een schenking die is gebruikt voor vakanties.
Hoe werkt een herroepelijke schenking juridisch?
Een herroepelijke schenking is een schenking onder ontbindende voorwaarde. De schenking kan alleen worden herroepen als deze bevoegdheid bij de totstandkoming van de schenking uitdrukkelijk door de schenker is voorbehouden. Dit kan in een onderhandse- of notariële akte.
De herroeping kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Zo kunnen in de akte specifieke herroepingsgronden worden opgenomen, maar het is ook mogelijk overeen te komen dat de schenking zonder opgave van redenen (gedeeltelijk) kan worden herroepen.
De herroeping kan goederenrechtelijke- of obligatoire werking hebben. In het eerste geval is sprake van een voorwaardelijke verkrijging. Door herroeping keert het geschonkene van rechtswege terug in het vermogen van de schenker (geen terugwerkende kracht). In het tweede geval is sprake van een voorwaardelijke verbintenis: de herroeping houdt een terug leveringsverplichting in voor de begiftigde.
Fiscale gevolgen van de herroepelijke schenking
Over de waarde van een herroepelijke schenking is de begiftigde – net zoals bij een reguliere schenking – schenkbelastingOp grond van de Successiewet is schenkbelasting verschuldigd over alles... verschuldigd. Bij herroeping voorziet artikel 53 van de Successiewet in een teruggave van de betaalde schenkbelasting. Hierbij wordt wél rekening gehouden met de opbrengsten (bijvoorbeeld rente) die de begiftigde tussentijds heeft ontvangen om misbruik te voorkomen.
Afhankelijk van het geschonken vermogen kan de herroepelijke schenking ook gevolgen hebben voor de heffing van inkomstenbelasting (aanmerkelijk belangaandelen) en overdrachtsbelasting (onroerend goed).