Ter besparing van erfbelastingOp grond van de Successiewet is erfbelasting verschuldigd over alles... is het mogelijk een deel van het vermogen direct na te laten aan de kleinkinderen (generation-skipping). Dit kan onder andere worden gerealiseerd via een ik-opa-testament.
Hoe werkt een ik-opa-testament?
Het klassieke ik-opa-testament houdt in dat opa zijn kind tot enig erfgenaam benoemt onder de last aan diens eigen kinderen (de kleinkinderen) een bedrag renteloos schuldig te erkennen, welk bedrag pas opeisbaar is bij het overlijden van het kind. De hoogte van de last wordt zodanig vastgesteld dat de erfbelasting over de top van de verkrijging door de kleinkinderen niet meer bedraagt dan de erfbelasting over de top van de verkrijging door het kind.
Doel van het ik-opa-testament
Omdat sprake is van een renteloze vordering verkrijgt het kind het fictief vruchtgebruik en wordt het kleinkind belast voor de contante (actuele) waarde. Een vereenvoudigd voorbeeld ter verduidelijking:
| Contante waarde vordering kleinkind (22%) | € 145.000 (tarief 18%) |
| Fictief vruchtgebruik kind (78%) | € 515.000 (tarief 20%) |
| Nominale waarde (100%) | € 660.000 |
Doel van het ik-opa-testament is dat de vordering van het kleinkind bij overlijden van het kind onbelast aangroeit tot de nominale waarde om dubbele belastingheffing over de nalatenschap van opa te voorkomen. De erfbelastingbesparing kan dan oplopen tot ruim € 130.000 (20%).
Toepassing van artikel 10 Successiewet bij het ik-opa-testament
Door een wetswijziging valt het klassieke ik-opa-testament onder het toepassingsbereik van artikel 10. Bij het overlijden van het kind is voor het kleinkind sprake van een fictieve erfrechtelijke verkrijgingVanwege de progressie in de tarieven kan het aantrekkelijk zijn.... De Staatssecretaris van Financiën is van mening dat de nominale waarde van de vordering volledig belast is (lid 1). Uit de jurisprudentie en literatuur kan worden afgeleid dat het kleinkind alleen erfbelasting is verschuldigd voor zover de nominale waarde van de vordering hoger is dan de waarde van hetgeen het kind zelf uit de nalatenschap van opa heeft verkregen (lid 9).
Om discussie te voorkomen, kan in nieuwe testamenten een legaat worden opgenomen. Bij reeds opengevallen nalatenschappen kan het kind toepassing van artikel 10 voorkomen door tijdens leven (een deel van) de schulden aan het kleinkind af te lossen.